The Two Biblical Cities

ตอน ๓  เมื่อพระเจ้าเผาเมือง Sodom & Gomorrah...

    เหตุการณ์ที่เกิดกับสองเมืองนี้ ใครที่นับถือพระเจ้า ไม่ว่าชาวยิว มุสลิมหรือชาวคริสต์ ไม่มีใครอยากเอ่ยถึง. บ้างบอกว่าเป็นตอนที่เศร้าที่สุดของคัมภีร์, บ้างบอกว่าเป็นตอนที่อื้อฉาวที่สุด, ผู้เคร่งศาสนามองว่า เรื่องนี้ทำให้ตระหนักว่า พระเจ้ารังเกียจบาปเพียงใด จึงต้องเผาเมืองและประชาชน ทั้งบริเวณใกล้เคียงให้ราพณาสูร. สองเมืองนี้กลับเป็นเป้าหมายในวงวิจัยค้นคว้าของนักโบราณคดี และเป็นเนื้อหาที่ศิลปินตะวันตกนำมาขบคิด หาทางแสดงออกให้ประจักษ์. ส่วนใหญ่เป็นจิตรกรรม ที่ศิลปินชั้นครูได้ทำไว้เป็นจำนวนไม่น้อยเลย.

    นักโบราณคดีรู้ตำแหน่งที่ตั้งของสองเมืองนี้ และแน่ใจว่าถูกต้องตามหลักการของภูมิธรณีศึกษา และสอดคล้องกับสภาพการณ์ที่บรรยายไว้ในคัมภีร์เก่า (Genesis บทที่ 11-14). เมือง Sodom [ซ้อด็อม] กับเมือง Gomorrah [เกาะม่อหระ] ตามตำแหน่งที่เจาะจงได้ คือ ปริมณฑลของเมืองอุตสาหกรรมปัจจุบันชื่อ Sedom ในอิสราเอล บนฝั่งทะเลเด๊ดซี (Dead Sea).

      สรุปสั้นๆ ก็ยังต้องเริ่มเล่าตั้งแต่อับราฮัม (หัวหน้าเผ่าอาวุโสคนสำคัญที่สุดของชาวยิว, มุสลิมและชาวคริสต์ ร่วมกันทั้งสามศาสนา. ถือว่าเขาเป็นผู้เริ่มต้นของชนเผ่าฮีบรู. เป็นคนแรกที่ประกาศว่า มีพระเจ้าองค์เดียว และชาวยิวเป็นชนเผ่าที่พระเจ้าเลือก). อับราฮัม ออกเดินทางไปยังดินแดนศักดิ์สิทธิ์ที่พระเจ้าสัญญาว่าจะเป็นของเขาและผู้สืบเชื้อสายของเขา (พระเจ้าเชื่อใจอับราฮัมที่สุด หลังจากที่เขาได้พิสูจน์ให้เห็นว่าเขาทำตามพระประสงค์ของพระองค์เสมอ แม้เมื่อพระเจ้าสั่งให้ฆ่าไอแซ็คลูกชายสังเวยพระเจ้า). เขาออกเดินทางพร้อมฝูงปศุสัตว์, มี ล็อต-Lot หลานชายไปกับเขาด้วย. ทั้งหมดมุ่งหน้าไปยังแคว้นกานาน (Canaan). ยุคนั้นชีวิตคือการเดินทาง ต้อนฝูงปศุสัตว์ไปในทุ่งหญ้าและย้ายถิ่นต่อไปเมื่อหญ้าหมด จึงอยู่กับที่ไม่นานเกินสาม-สี่ปี. บนเส้นทางก็คงพบหัวหน้าเผ่าคนอื่นๆ อาจต้องต่อสู้หรือตกลงร่วมมือกันเพื่อความอยู่รอด. ฝูงปศุสัตว์ของอับราฮัม ขยายเป็นกลุ่มใหญ่ขึ้นๆ, ของล็อตก็เช่นกัน. จากกานาน ได้เข้าไปค้าขายถึงอีจิปต์ ร่ำรวยโภคทรัพย์มาก. อยู่ที่นั่นไม่นานก็ถอยออกมา มุ่งสู่แดนศักดิ์สิทธิ์ต่อไป.

อับราฮัมกับล็อตตัดสินใจแยกทางกัน

เครดิตภาพ : believetrust.com/bible/genesis-13/

อับราฮัมและล็อตเห็นต้องกันว่า ต้องแยกทางกันเดินแล้ว เพราะปริมาณสัตว์ที่ทั้งสองมี ใหญ่เกินจะให้อยู่ร่วมแผ่นดินเดียวกันได้. อับราฮัมให้ล็อตเป็นผู้เลือก หากล็อตไปจับจองดินแดนทางเหนือ เขาจะไปทางใต้. ล็อตมองไปยังทุ่งเขียวชะอุ่มทิศตะวันออก สองฝั่งแม่น้ำจอร์แดน บอกว่าจะไปตั้งถิ่นฐานแถวนั้น มันเหมือนสวนสวรรค์, จึงเดินทางไป และไปปักหลักอยู่ชานเมืองซ้อด็อม.  อับราฮัมมุ่งลงใต้ ไปปักหลักอยู่ที่เมือง Hebron ซึ่งอยู่ในแดนกานาน.

       วันหนึ่งพระเจ้ามาปรากฏตัวพร้อมเทวทูตสององค์ ไปเยือนอับราฮัม. อับราฮัมเชิญชวนให้เข้าไปพักในบ้านของตนตามขนบของชาวยิวที่ดี จัดหาอาหารเลี้ยงบริการ. พระเจ้าบอกกับอับราฮัมว่า ถึงเวลาต้องทำลายเมือง Sodom & Gomorrah แล้วเพราะชาวเมืองศีลธรรมเสื่อม ลักขโมยเป็นนิสัย, ทั้งยังเล่นเพื่อน มั่วสุมเสพกามในหมู่เพศเดียวกัน (มีผู้เจาะจงว่า เมืองซ้อด็อม รวมชายรักชายและเมืองเกาะม่อหระ รวมหญิงรักหญิง).

อับราฮัมขอว่า อย่าทำลายทั้งเมืองเลย อาจมีคนดีในสองเมืองนั้น คนดีเหล่านั้นต้องตายไปด้วยหรือ, อับราฮัมนึกถึงล็อตหลานชายที่ไปตั้งถิ่นฐานชานเมืองซ้อด็อม. พระเจ้าบอกว่า ถ้าพบว่าคนดีมีศีลธรรม และไม่มีพฤติกรรมที่พระเจ้าประณามสักห้าสิบคน ก็จะไม่ลงโทษเมืองนั้น. อับราฮัมต่อรองกับพระเจ้าต่อไป จนในที่สุดพระเจ้ายอมให้ที่สิบคน. นั่นคือหากพบคนดีเพียงสิบคน ก็จะยกโทษให้. เทวทูตสององค์จากไปสู่เมืองซ้อด็อม (ในร่างของชายธรรมดาๆสองคน) เพื่อไปสำรวจ และเพื่อช่วยคนดีให้หนีออกไปจากเมือง. เทวทูตพบว่า ล็อตเท่านั้นที่เป็นคนดีเหนือคนอื่นๆในแดนนั้น.

      บ้านล็อตอยู่ก่อนถึงประตูเมืองซ้อด็อม เห็นเทวทูตปลอมตัวมาสององค์  รีบไปเชิญชวนให้เข้าบ้านตามขนบประเพณีที่ต้องเอื้อเฟื้อแก่ผู้เดินทางผ่านมา. เขาบริการอาหารและบอกให้ค้างแรมที่บ้านเขา แล้วค่อยเดินทางต่อพรุ่งนี้. ยังไม่ทันดึก มีเสียงชาวเมืองซ้อด็อม มาล้อมบ้านล็อต บอกว่าขอให้ส่งหนุ่มแปลกหน้าสองคน ออกไปให้พวกเขา, ล้อตเก็บสองคนไว้เอง ไม่ถูก. ทุกคนทั้งคนแก่คนหนุ่ม ต่างต้องการ “รู้จัก” ต้องการเสพสุขกับคนแปลกหน้ารายใหม่สองคน. ล็อตออกไปยืนขวางประตู ปิดประตูบ้าน วิงวอนชาวเมืองว่า อย่าทำอะไรชั่วร้ายกับแขกแปลกหน้าสองคนนี้เลย เขายินดีมอบลูกสาวพรหมจารีสองคน ไปบริการทุกคนแทน. แต่ชาวเมืองไม่ยอมฟังเสียง. ดึงดันโถมประตูบ้าน. เทวทูตสององค์ข้างใน รู้เห็นเหตุการณ์ดี รีบดึงตัวล็อตเข้าไปในบ้าน บันดาลให้คนที่มาออกันตรงประตูตาบอด มองไม่เห็นประตู.

ล็อตออกมาวิงวอนชาวเมืองว่าอย่าทำอนาจารกับชายแปลกหน้าสองคนเลย, เทวดาออกมาดึงตัวล็อตให้กลับเข้าไปในบ้าน ให้เตรียมตัวหนีออกไปจากเมือง. ภาพพิมพ์นี้ของ Albrecht Dürer, Heinrich Aldegrever พิมพ์เป็นภาพในปี 1555. 

จิตรกรรมของ Jacob Jordaen ปี 1620. เทวทูตเร่งให้ครอบครัวล็อต หนีออกไปจากบริเวณเมือง Sodom ให้ออกไปไกลที่สุดจากหุบเขานั้น ให้ไปอยู่ในภูเขาเลย. ภาพ Public domain via commons.wikimedia.org

เทวทูตเร่งให้ล็อต ภรรยากับลูกสาวสองคน ให้ออกไปจากเมืองไปให้ไกลที่สุด, ให้ไปอยู่บนเขา พ้นปริมณฑลของเมืองในหุบเขานั้น เพราะพระเจ้าจะทำลายเมือง Sodom, Gomorrah และเมืองเล็กเมืองน้อยในแถบนั้นทั้งหมด คืนนั้น. กำชับให้ล็อตและครอบครัวมุ่งหน้าออกไปจากเมือง ห้ามหันกลับไปมองเมือง Sodom เด็ดขาด. ระหว่างทางภรรยาของล็อต อดไม่ได้ หันกลับไปดู. ร่างของนางแน่นิ่งกลายเป็นเสาเกลือ(halite) ไปในบัดดล. คนอื่นต้องเดินต่อไป จึงรอดตาย.

ภาพนี้เจาะจงว่าเป็นผลงานของ อัลเบรชต์ ดูราร์ ราวปี 1499. หญิงสาวสองคนเดินตามบิดา. คนเสื้อแดงมีห่อผ้าห่อใหญ่มากทูนไว้บนหัว, อีกคนมือถือกล่อง(สมบัติ) และไม้กรอด้าย (อย่าลืมว่า ผู้หญิงเป็นผู้ทอผ้า จัดหาเครื่องนุ่งห่มมาแต่โบราณกาล). ทั้งสองมองไปข้างหน้า ไกลออกไปเห็นเสาดำๆบนทางเดินระหว่างโขดหิน (ดอกจันแดง) บอกให้รู้ว่า ภรรยาล็อตกลายเป็นเสาเกลือ (halite) แน่นิ่งอยู่ตรงนั้นไปแล้ว เพราะความอยากรู้อยากเห็น หันหน้าไปดูเมืองซ้อด็อมว่าถูกไฟเผาจริงหรือฯลฯ

ภาพนี้มิใช่ภาพจิตรกรรมบนผืนผ้าใบ ภาพโดดภาพเดียว แต่เป็นภาพที่วาดไว้ด้านหลังของภาพชื่อ Haller Madonna ของจิตรกร (ที่อยู่ที่หอศิลป์ National Gallery of Art, Washinton D.C.) ข้างล่างนี้

Haller Madonna ของ Albrecht Dürer (circa 1496/1499)

Public domain via Commons.wikimedia.org

       คืนนั้น พระเจ้าส่งพายุเป็นห่าไฟ ห่าก้อนกำมะถัน(brimtones) กระหน่ำเมือง Sodom, Gomorrah และแถบนั้นทั้งหมด. ผู้คน สัตว์ทั้งหลาย พืชพรรณทั้งหมด ถูกไหม้เป็นเถ้าถ่าน. (Genesis 19:24). เรื่องนี้เกิดขึ้นราว 4000 ปีก่อนคริสตกาล, ธรณีศึกษาในยุคปัจจุบัน ยังพบร่องรอยของก้อนกำมะถัน. ดินแดนรอบๆทะเลสาบเด๊ดซี เต็มไปด้วยเกลือและมีปริมาณกำมะถันสูงมาก มีน้ำพุร้อนที่ปนเกลือแร่กำมะถันที่ผู้คนนิยมไปแช่เพื่อรักษาบรรเทาโรคผิวหนัง. แม่น้ำแถบนั้นกลายเป็นแม่น้ำเค็ม มีเกลือแร่เจือปนในปริมาณสูง ที่ทำให้คนลอยในน้ำ. Cf. Dead Sea. ตัดบริบทศาสนาออกไป พิจารณาเรื่องห่าไฟและพายุก้อนกำมะถัน ทำให้คิดว่าอาจเกิดจากภูเขาไฟระเบิด, ดินแดนแถบนี้ มีปรากฏการณ์แผ่นดินไหวเนืองๆในยุคโบราณ.

      การที่เมืองถูกถล่มในไฟบรรลัยกัลป์ ที่หลายคนโยงไปถึงความรักร่วมเพศ นักเทวศาสตร์คนอื่นอ้างไปถึงข้อมูลอื่นจากคัมภีร์ ที่มิได้เจาะจงเรื่องการรักร่วมเพศ แต่พูดถึงด้วยภาษาคลุมเครือที่กลายไปเน้นว่า บาปที่เลวร้ายกว่าและที่ทำให้พระเจ้าต้องเผาเมือง คือนิสัยมักความรุนแรงและขาดความโอบอ้อมอารีของชาวเมือง นิสัยอย่างนั้นตรงข้ามกับอุปนิสัยของอับราฮัมและล็อต.

      ในคืนวันที่พระเจ้าส่งพายุไฟลงไปเผาเมือง Sodom & Gomorrah ล็อตและลูกสาว ขอไปอยู่ที่เมือง Zoar ก่อน. ต่อมาจึงพากันขึ้นไปอยู่ในภูเขา และเริ่มปักหลัก. ลูกสาวสองคน ปรึกษากันว่า พ่อก็แก่แล้ว สถานการณ์ที่เราอยู่ในขณะนี้ เราคงไม่มีโอกาสพบชายคนใด. เราต้องช่วยรักษาสายพันธุกรรมของพ่อไว้. ทั้งสองตกลงใช้ไวน์ให้พ่อดื่มจนมึนเมา คืนแรกลูกคนโตเข้านอนกับพ่อ คืนต่อมาลูกคนเล็ก. ทั้งสองต่อมา ตั้งครรภ์.

ล็อตกับลูกสาวสองคนไปอยู่ในภูเขา. ภาพนี้ยังมองเห็นควันไฟไกลออกไปที่ยังมิได้มอดดับ. บนเนินเขาที่ร่มรื่น. ชีวิตต้องดำเนินต่อ การสืบเชื้อสายจากล็อตก็ต้องดำเนินต่อไป ในเมื่อภรรยาของล็อตได้กลายเป็นเสาเกลือไปแล้ว เหลือลูกสาวสองคนที่ต้องมีทายาทสืบสกุลของพ่อต่อไป. ไวน์ป็นตัวช่วยที่ดี เพื่อให้เป็นไปตามแผนของลูกทั้งสอง. เครดิตภาพ : Lucas Gassel. Public domain via commons.wikimedia.org  ปัจจุบันอยู่ที่ Jonckheere Gallery (Monaco)

เช่นนี้ลูกสาวคนโตได้ให้กำเนิด โมอับ-Moab ชื่อแปลว่า “จากบิดา” ผู้จะเป็นต้นตระกูลของเผ่า Moabites. ส่วนลูกสาวคนเล็กให้กำเนิด Ben-Ammi ที่แปลว่า “บุตรชายของชนเผ่าฉัน” และเป็นต้นตระกูลของเผ่า Ammonites ต่อไป. (Genesis 19 : 30-38)

เรื่องล็อตกับลูกสาว เป็นเรื่องที่อื้อฉาวที่สุดในคัมภีร์ แต่องค์การศาสนาก็มิได้ตัดทิ้งไป ถึงกระนั้น คงไม่มีใครเอาเรื่องนี้ไปเทศน์. มีแต่นักวิจัยและศิลปินเท่านั้นที่สนใจนำเสนอ, ยิ่งสมัยนี้ เรื่องการรักร่วมเพศ กลายเป็นเรื่องสามัญที่สังคมยอมรับมากขึ้นแล้ว.

      ส่วนตัว ได้เห็นอะไรที่น่าสนใจที่โบสถ์เมืองลียง (Cathédrale Saint-Jean-Baptiste de Lyon, France) มีประติมากรรมจำหลักในกรอบสี่เหลี่ยมที่เนื้อหาเป็นเหตุการณ์ในคัมภีร์เก่า เรียงกันไป, ประดับด้านนอกของกำแพงโบสถ์(ถ้าจำไม่ผิด). ในหมู่แผ่นหินอ่อนทั้งหลายที่มีเนื้อหาอื่นจำหลักไว้ มีแผ่นหนึ่งแผ่นเดียว ว่างเปล่า เกลี้ยงเกลาสะอาดเรียบร้อย ไม่มีร่องรอยใดๆเลย. ต่อมาได้อ่านงานวิจัยบทหนึ่งเกี่ยวกับโบสถ์ที่นั่น เขาระบุว่าพบข้อความในจารึกเก่า ว่านายช่างเจตนาปล่อยให้แผ่นนั้นว่างไว้เฉยๆอย่างนั้น. แผ่นนั้นเป็นเนื้อหาของล็อตกับลูกสาวสองคน, นายช่างเห็นสมควรว่าปล่อยว่างดีที่สุด ให้เป็นจินตนาการอิสระของแต่ละคนเมื่ออ่านเนื้อหาเหตุการณ์นี้ในคัมภีร์. นั่นเป็นการตัดสินใจของนายช่างจำหลักหิน และที่น่าแปลกใจยิ่งขี้น คือไม่มีใครท้วงหรือเสนอให้สร้างสรรค์เป็นภาพอะไรเลย. ทุกคนเห็นพ้องให้ปล่อยพื้นที่แผ่นนั้นว่างเปล่าเกลี้ยงเกลา. ชอบใจเมื่อได้เห็น ทั้งแผ่นหินอ่อนนั้น และจิตสำนึกของนายช่างกับคนยุคนั้นในฝรั่งเศส. คิดว่าคงยังเป็นเช่นนั้นมาจนทุกวันนี้ แต่คนอาจไม่สนใจ หรือไม่เห็น.

      ลูกชายของล็อตที่เกิดจากลูกสาวของเขาเอง ต่อไปตั้งตนมีดินแดนของตัวเอง แต่มักมีเรื่องแย่งชิงดินแดนเสมอกับลูกๆสิบสองเผ่าเชื้อสายของอิสราเอล(จาค็อบ).  จบสรุปเรื่องล็อต ตามที่เล่าในคัมภีร์แต่เพียงเท่านี้.

No comment ค่ะ.

โชติรส รายงาน

๔ มิถุนายน ๒๕๖๓.